Źródła: Ten rozdział napisałem w dużej mierze na podstawie artykułów z Wikipedii (Late Bronze Age collapse oraz Greek Dark Ages). Informacje o epidemiach pochodzą z artykułu: How Disease Affected the End of the Bronze Age. Osobom, które ten temat zaciekawi, mogę polecić wykład wideo: 1177 B.C.: When Civilization Collapsed | Eric Cline.

W ciągu kilku stuleci poprzedzających zarazę Ateńską kataklizmów było niewiele. Nie wydarzył się żaden potężny wybuch wulkanu, ani żadne wielkie trzęsienie ziemi, nie było też żadnych znaczących epidemii. Wcześniejszy potężny, globalny kataklizm wydarzył się dopiero około XII wieku przed naszą erą, czyli znów około 7 stuleci wcześniej. Doszło wtedy do nagłej i głębokiej zapaści cywilizacyjnej, która wyznaczyła koniec epoki brązu i początek epoki żelaza. Okres nastający po upadku zyskał miano Greckich Wieków Ciemnych (c. 1100 – 750 BC), ponieważ charakteryzuje się on bardzo skromnym zasobem źródeł, zarówno archeologicznych, jak i pisanych, a także występującym w tamtym czasie wyludnieniem i zubożeniem kultury materialnej.

Upadek późnej epoki brązu był przejściem do epoki wieków ciemnych na dużym obszarze obejmującym znaczną część Europy Południowo-Wschodniej, Azji Zachodniej i Afryki Północnej. Była to przemiana, która według historyków była gwałtowna, nagła i destrukcyjna kulturowo. Upadek społeczny trwał około trzystu lat. Charakteryzował się wielkimi przewrotami i masowymi migracjami. Coraz mniejsza liczba osad po upadku sugeruje wystąpienie głodu i dużego wyludnienia. W ciągu 40-50 lat prawie każde znaczące miasto we wschodniej części Morza Śródziemnego zostało zniszczone, a wiele z nich nigdy nie zostało ponownie zajętych. Starożytne sieci handlowe zostały przerwane. Zniknął świat zorganizowanych armii państwowych, królów, urzędników i systemów redystrybucyjnych. Imperium Hetytów Anatolii i Lewantu upadło,

Teorie wyjaśniające przyczynę upadku późnej epoki brązu obejmują erupcje wulkanów, susze, najazdy Ludów Morza lub migracje Dorów, zakłócenia gospodarcze spowodowane rosnącym wykorzystaniem metalurgii żelaza, zmiany w technologii wojskowej i metodach wojny, które spowodowały upadek wojny rydwanów i różne niepowodzenia systemów politycznych, społecznych i gospodarczych.

Okres greckiej historii od końca cywilizacji mykeńskiej pałacowej około 1100 roku p.n.e. do początku epoki archaicznej około 750 roku p.n.e. nazywany jest Greckimi Wiekami Ciemnymi. Archeologia sugeruje, że około 1100 p.n.e. wysoko zorganizowana kultura Grecji mykeńskiej, regionu Morza Egejskiego i Anatolii rozpadła się, przekształcając się w kultury małych, odizolowanych wiosek, a do 1050 p.n.e. populacja znacznie się zmniejszyła. Aż 90% małych stanowisk na Peloponezie zostało porzuconych. Ogrom kataklizmów był tak wielki, że starożytni Grecy zapomnieli sztukę pisania, której musieli się ponownie nauczyć od Fenicjan w VIII wieku.

Tylko kilka potężnych państw przetrwało upadek epoki brązu, zwłaszcza Asyria, Nowe Królestwo Egiptu (choć mocno osłabione), fenickie miasta-państwa i Elam. Jednak pod koniec XII wieku p.n.e. Elam zanikł po klęsce z Nabuchodonozorem I, który na krótko ożywił babilońskie losy, zanim poniósł serię porażek ze strony Asyryjczyków. Po śmierci Aszur-bel-kala w 1056 r. p.n.e. Asyria popadła we względny upadek na około 100 lat, jej imperium znacznie się skurczyło. Wydaje się, że do roku 1020 p.n.e. Asyria kontrolowała tylko obszary w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Okres od 1070 p.n.e. do 664 p.n.e. znany jest jako „Trzeci Przejściowy Okres” Egiptu, podczas którego Egipt był podbijany i rządzony przez obcych władców, a także nastąpił polityczny i społeczny rozpad oraz chaos. Egipt był coraz bardziej nękany przez serię susz, poniżej normy wylewów Nilu i głodu. Historyk Robert Drews opisuje upadek jako „najgorszą katastrofę w historii starożytnej, jeszcze bardziej katastrofalną niż upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego”. Wspomnienia kulturowe katastrofy opowiadały o „straconym złotym wieku”. Na przykład Hezjod mówił o Wieku Złota, Srebra i Brązu, oddzielonych od okrutnego współczesnego Wieku Żelaza Wiekiem Bohaterów.

Pod koniec epoki brązu mamy do czynienia z jakimś nieszczęściem i prawie wszystko zostaje zniszczone. Wszystko, co było dobre, nagle znika, jakby ktoś pstryknął palcami. Dlaczego wszystko zawaliło się tak nagle? Zwykle obwiniano o to inwazję Ludów Morza, ale historyk i archeolog Eric Cline twierdzi, że tak naprawdę nie byli oni najeźdźcami. Nie powinniśmy ich tak nazywać, bo idą oni ze swoim dobytkiem; przyjeżdżają z wozami wołowymi; przyjeżdżają z żonami i dziećmi. To nie jest inwazja; to jest migracja. Ludzie Morza byli w równym stopniu ofiarami, co ciemiężcami. Nadano im złe imię. Tak, byli tam, zrobili trochę szkód, ale sami mieli pewien problem. Więc co jeszcze mogło spowodować upadek cywilizacji? Zaproponowano różne wyjaśnienia upadku, wiele z nich wzajemnie zgodnych. Pewną rolę odegrało prawdopodobnie kilka czynników, w tym zmiany klimatyczne, takie jak susza lub erupcje wulkanów, a także trzęsienia ziemi i klęski głodu. Nie było jednej przyczyny, ale wszystkie na raz. To był totalny kataklizm.

Susza

Prof. Kaniewski pobrał próbki z wyschniętych lagun i jezior z północnego wybrzeża Syrii i przeanalizował znajdujący się tam pyłek roślin. Zauważył, że szata roślinna się zmieniła, co wskazuje na wystąpienie suszy. Badanie wskazuje, że od ok. 1200 roku p.n.e. do IX w. p.n.e. panowała susza, a więc trwała ok. 300 lat.

Powierzchnia lasów nad Morzem Śródziemnym zmalała w tamtym okresie. Naukowcy twierdzą, że było to spowodowane suszą, a nie wzrostem udomowienia i wykarczowania gruntów do celów rolniczych.

W regionie Morza Martwego (Izrael i Jordania) poziom wód gruntowych spadł o ponad 50 metrów. Zgodnie z geografią tego regionu, aby poziom wód spadł tak drastycznie, ilość opadów w okolicznych górach musiała być okropnie niska.

Naukowcy podejrzewają, że nieurodzaje, głód i zmniejszenie liczby ludności będące wynikiem suszy, słabych wylewów Nilu i migracji Ludów Morza doprowadziły do ​​niestabilności politycznej Nowego Państwa Egiptu pod koniec późnej epoki brązu.

W 2012 r. zasugerowano, że upadek późnej epoki brązu był związany z przekierowaniem zimowych sztormów znad Atlantyku na północ od Pirenejów i Alp, przynoszące wilgotniejsze warunki do Europy Środkowej, ale suszę na wschodnim Morzu Śródziemnym.

Trzęsienia ziemi

Jeśli weźmiemy mapę miast, które zostały zniszczone podczas tego upadku i nałożymy ją na mapę zagrożenia sejsmicznego, zobaczymy, że większość z tych miejsc się pokrywa. Najbardziej przekonujący dowód na hipotezę trzęsień ziemi jest również najbardziej makabryczny: archeolodzy znajdują zmiażdżone szkielety uwięzione pod zawalonymi gruzami. Pozycje ciał wskazują, że ludzie ci zostali nagle przygnieceni. Ilość szczątków znalezionych w sąsiednich obszarach sugeruje, że takie incydenty nie były rzadkie.

Nietrudno sobie wyobrazić, jak trzęsienia ziemi mogły spowodować upadek starożytnych społeczeństw. Biorąc pod uwagę ich ograniczoną technologię, społeczeństwom musiało być trudno odbudować swoje wspaniałe świątynie i domy. W następstwie takiej katastrofy umiejętności, takie jak czytanie i pisanie, mogły zaniknąć, gdy ludzie zajmowali się ważniejszymi czynnościami, takimi jak przetrwanie. Podniesienie się po takiej katastrofie musiało zająć wiele lat.

Wulkan lub asteroida

Egipskie relacje mówią nam, że coś, co było w powietrzu, uniemożliwiało dotarcie dużej ilości światła słonecznego do ziemi. Na prawie dwie dekady zatrzymał się globalny wzrost drzew, jak możemy wywnioskować z sekwencji wyjątkowo wąskich słojów pochodzących z irlandzkich dębów bagiennych. Ten okres ochłodzenia, trwający od 1159 p.n.e. do 1141 p.n.e., mocno wyróżnia się w obejmującym 7272 lat kalendarzu dendrochronologicznym.^(ref.) Tę anomalię można również wykryć w sekwencji sosny bristlecone i rdzeniach lodowych Grenlandii. Przypisuje się ją erupcji wulkanu Hekla na Islandii.

Okres obniżonej temperatury trwał aż 18 lat. Był więc dwa razy dłuższy niż okres ochłodzenia w czasie zarazy Justyniana. Upadek późnej epoki brązu mógł być zatem resetem bardziej dotkliwym niż jakikolwiek reset w ciągu ostatnich 3000 lat! Zdaniem naukowców, przyczyną szoku klimatycznego był wybuch wulkanu Hekla. Jednak warto zauważyć, że chociaż wulkan Hekla rzeczywiście wybuchł w tamtym czasie, to siła tego wybuchu jest oceniana na zaledwie VEI-5. Wrzuciła do atmosfery tylko 7 km³ skały wulkanicznej. Erupcje wulkanów, które są w stanie znacząco wpłynąć na klimat, pozostawiają po sobie wielką kalderę o średnicy kilku lub kilkunastu kilometrów. Wulkan Hekla jest znacznie mniejszy i swoim wyglądem nie przypomina super wulkanów. Moim zdaniem, wulkan ten nie mógł być przyczyną szoku klimatycznego. Czyli dochodzimy do sytuacji podobnej do tej z czasów dżumy Justyniana, w której mamy ostry szok klimatyczny, a nie mamy wulkanu, który mógłby być za niego odpowiedzialny. To skłania mnie do postawienia tezy, że przyczyną anomalii było uderzenie wielkiej asteroidy.

Zaraza

Eric Watson-Williams napisał artykuł o końcu epoki brązu zatytułowany „Koniec epoki” w której bronił dżumy dymieniczej jako jedynej przyczyny katastrofy. „To, co wydaje się tak zagadkowe, to powód, dla którego te pozornie silne i dobrze prosperujące królestwa nagle się rozpadły”. Jako powód wyboru dżumy dymieniczej przytacza opuszczenie miast, przyjęcie praktyki kremacji zmarłych zamiast zwyczajowego pochówku, ponieważ zginęło tak wiele osób i konieczne było szybkie zniszczenie rozkładających się ciał oraz fakt, że dżuma dymienicza jest bardzo śmiertelna, zabija zwierzęta i ptaki, a także ludzi, dotyka dużych obszarów, szybko się rozprzestrzenia i utrzymuje się przez wiele lat. Autor nie dostarcza żadnych fizycznych dowodów, ale wykorzystuje historię, aby porównać, jak miały się sprawy podczas późniejszych epidemii dżumy dymieniczej z tym, jak było w późnej epoce brązu.

Lars Walloe z Uniwersytetu w Oslo miał podobny pogląd do Watsona-Williamsa, kiedy pisał swój artykuł pt. „Czy upadek świata mykeńskiego był spowodowany powtarzającymi się epidemiami dżumy dymieniczej?” Zwrócił uwagę na „duże ruchy ludności”; „Populacja zmniejszała się w kolejnych etapach podczas pierwszych dwóch lub trzech epidemii dżumy do być może połowy lub jednej trzeciej poziomu sprzed zarazy” i że nastąpił „znaczny spadek produkcji rolnej”. Doprowadziło to do głodu i opuszczenia osad. Doszedł więc do wniosku, że to dżuma dymienicza odpowiadała za wszystkie te skutki, a nie inne choroby zakaźne, takie jak wąglik.

Plagi Egipskie

Interesujące informacje na temat wydarzeń z tamtego okresu możemy odnaleźć w Biblii. Jedną z najbardziej znanych biblijnych opowieści jest ta o Plagach Egipskich. W Księdze Wyjścia plagi egipskie to 10 nieszczęść nałożonych na Egipt przez Boga Izraela w celu przekonania faraona, aby wypuścił Izraelitów z niewoli. Te katastroficzne wydarzenia miały się zdarzyć ponad tysiąc lat przed narodzeniem Chrystusa. Biblia opisuje 10 następujących po sobie kataklizmów:

1. Przemiana wód Nilu w krew – Rzeka wydawała cuchnący zapach, a żyjące w niej ryby wymarły;
2. Plaga żab – Płazy gromadnie wychodziły z Nilu i wchodziły do domostw;
3. Plaga komarów – Wielkie roje owadów nękały ludzi;
4. Plaga much;
5. Zaraza zwierząt gospodarskich – spowodowała masową śmierć koni, osłów, wielbłądów, bydła, owiec i kóz;
6. Zaraza ropiejących wrzodów wybuchła na ludziach i zwierzętach;
7. Burza z gradem i piorunami – Wielki grad zabijał ludzi i zwierzęta gospodarskie; „Błyskawice z gradem na przemian tak ogromne, że nie było takich na całej ziemi egipskiej od czasu, gdy [Egipt] stał się narodem.”;
8. Plaga szarańczy – Plaga tak wielka jakiej nie widziano nigdy wcześniej;
9. Ciemność przez trzy dni – „Jeden drugiego nie widział i nikt nie mógł wstać z miejsca swego przez trzy dni.”; Zjawisko budziło wielkie przerażenie, ale nie wyrządziło większych szkód;
10. Śmierć wszystkich pierworodnych dzieci i wszystkich pierworodnych cieląt;

Kataklizmy opisane w Księdze Wyjścia są zdumiewająco podobne do tych, jakie występują w czasie resetów. To właśnie globalny kataklizm musiał być inspiracją do napisania tej opowieści. Biblia podaje, że woda w Nilu przemieniła się w krew. Podobne zjawisko wystąpiło w czasach dżumy Justyniana. Jeden z kronikarzy pisał, że pewne źródło wody przemieniło się w krew. Myślę, że mogło to być spowodowane wydzieleniem się substancji chemicznych z głębi ziemi do wody. Woda bogata w żelazo przyjmuje czerwoną barwę i wygląda jak krew.^(ref.) Wśród Plag Egipskich, Biblia wymienia także epidemie wśród zwierząt i ludzi, niezwykle intensywne burze z gradem wielkich rozmiarów oraz plagę szarańczy. Wszystkie te zjawiska występowały też podczas innych resetów. Natomiast plaga żab mogła być spowodowana tym, że płazy uciekały z rzeki z powodu zatrucia wód. Przyczyną plagi owadów mogło być wymarcie żab (ich naturalnych wrogów), które zapewne nie były w stanie długo przeżyć poza rzeką.

Trochę więcej trudności sprawia wyjaśnienie przyczyny trzech dni ciemności, ale także i to zjawisko znane jest z innych resetów. Michał Wielki pisał, że coś podobnego wydarzyło się w okresie dżumy Justyniana, choć dokładny rok tego wydarzenia jest niepewny: „Zapadła ciemność, tak że ludzie nie mogli znaleźć drogi, kiedy wychodzili z kościoła. Zapalono pochodnie i ciemność panowała przez trzy godziny. Zjawisko to powtórzyło się w kwietniu przez trzy dni, ale ciemność nie była tak gęsta jak ta, która miała miejsce w lutym.”^(ref.) Z kolei kronikarze z czasów Czarnej Śmierci wzmiankowali o pojawianiu się ciemnych chmur, z których jednak nie padał deszcz. Sądzę, że powodem tej tajemniczej ciemności są jakieś gazy lub pyły uwolnione z ziemi, które łączą się z chmurami, odcinając dostęp światła słonecznego. Podobne zjawisko zaobserwowano parę lat temu na Syberii, kiedy dymy pochodzące z wielkich pożarów lasów przysłoniły Słońce. Świadkowie donosili, że na kilka godzin w ciągu dnia zrobiło się ciemno jak w nocy.^(ref.)

Ostatnia z egipskich plag – śmierć pierworodnych, może być wspomnieniem drugiej fali zarazy, która zabija głównie dzieci. Tak właśnie działo się w czasie wielkich pandemii dżumy. Oczywiście zaraza nigdy nie dotyka tylko dzieci pierworodnych. Myślę, że taka informacja została dodana do tej opowieści, aby dodać jej dramaturgii (w tamtych czasach dzieci pierworodne były wyżej cenione). Trzeba też mieć świadomość, że Księga Wyjścia została spisana kilka wieków po wydarzeniach, które przedstawia. W międzyczasie, wspomnienia kataklizmów zdążyły się już przekształcić w legendy.

Jedną z Plag Egipskich była zaraza ropiejących wrzodów. Takie objawy pasują do dżumy, choć nie wskazują jednoznacznie, że była to właśnie ta choroba. W Biblii znaleźć można jeszcze jedno odniesienie do tej epidemii. Po wyjściu Izraelitów z Egiptu, obozowali oni na pustyni, a w ich obozie panowała epidemia.

Przemówił znów Pan do Mojżesza: „Rozkaż Izraelitom usunąć z obozu każdego chorego na trąd, cierpiącego na wycieki oraz tego, kto zaciągnął nieczystość przy zwłokach zmarłego. Tak mężczyznę jak i kobietę macie usunąć poza obóz, aby nie plugawili waszego obozu, gdzie Ja mieszkam pośród was.” Uczynili tak Izraelici i usunęli ich poza obóz. Biblia (Lb 5,1-4), Numbers, 5:1-4

Osoby chore były zmuszone opuścić obóz, a powodem tego była zapewne wysoka zakaźność choroby. To tylko potwierdza tezę, że mogła to być dżuma.

Biblia nie tylko wymienia kataklizmy, ale też podaje dokładny rok tych wydarzeń. Według Biblii, Plagi Egipskie i Eksodus Izraelitów miały miejsce 430 lat po przybyciu Izraelitów do Egiptu. pływ wcześniejszych epok mierzy się dodając wieki patriarchów przy narodzinach ich pierworodnych synów. Poprzez zsumowanie wszystkich tych okresów, znawcom Biblii udało się wyliczyć, że Plagi Egipskie miały miejsce dokładnie w 2666 roku od stworzenia świata.^{(ref., ref.)} Kalendarzem, który liczy czas od stworzenia świata jest kalendarz Hebrajski. Około 160 r. n.e. rabin Jose ben Halafta wyliczył rok stworzenia opierając się na informacjach pochodzących z Biblii. Według jego obliczeń, pierwszy człowiek – Adam, został stworzony w 3760 p.n.e.^(ref.) A skoro rok 3760 p.n.e. był 1. rokiem od stworzenia, to rok 2666. wypadał w roku 1095 p.n.e. I ten właśnie rok wskazuje Biblia jako rok wystąpienia Plag Egipskich.

Datowanie

Przewijają się różne daty początku zapaści. Archeologia sugeruje, że Greckie Wieki Ciemne zaczęły się nagle około roku 1100 p.n.e. Biblia umieszcza Plagi Egipskie w roku 1095 p.n.e. A według dendrochronologa Mike’a Baillie zapis corocznych przyrostów drzew ujawnia poważny ogólnoświatowy wstrząs środowiskowy, który rozpoczął się w 1159 roku p.n.e. Niektórzy egiptolodzy pewnie datują upadek epoki brązu na ten rok i obwiniają go o klęski głodu za czasów Ramzesa III.^(ref.) Inni uczeni powstrzymują się od sporu, preferując neutralne i niejasne „3000 lat przed teraźniejszością”.

Z powodu małej ilości źródeł historycznych, chronologia epoki brązu (czyli od ok. 3300 p.n.e.) jest bardzo niepewna. Można dla tej epoki określić chronologię względną (tzn. ile lat mijało pomiędzy różnymi wydarzeniami), ale problemem jest ustalenie chronologii absolutnej, a więc precyzyjnych dat. Około 900 r. p.n.e. pisemne zapiski ponownie stają się liczniejsze wraz z powstaniem Imperium Neoasyryjskiego, ustalając stosunkowo bezpieczne daty bezwzględne. Istnieje kilka alternatywnych chronologii epoki brązu: długa, średnia, krótka i ultra-krótka. Na przykład, upadek Babilonu według chronologii średniej datowany jest na rok 1595 p.n.e. Według chronologii krótkiej jest to rok 1531 p.n.e., bo cała chronologia krótka przesunięta jest o +64 lata. Według chronologii długiej, to samo wydarzenie datowane jest na rok 1651 p.n.e. (przesunięcie -56 lat). Historycy najczęściej posługują się chronologią średnią.

Datowania upadku cywilizacyjnego są różne, ale najbardziej wiarygodny wydaje się rok proponowany przez dendrochronologów. Badanie pierścieni drzew wskazuje, że potężny szok klimatyczny miał miejsce w roku 1159 p.n.e. Trzeba jednak pamiętać, że dotychczas nie udało się złożyć ciągłego kalendarza dendrochronologicznego dla starożytnego Bliskiego Wschodu.^(ref.) Opracowano jedynie pływającą chronologię przy użyciu drzew w Anatolii dla epoki brązu i żelaza. Dopóki nie zostanie opracowana ciągła sekwencja, przydatność dendrochronologii do poprawy chronologii starożytnego Bliskiego Wschodu jest ograniczona. Dendrochronologia musi zatem opierać się na chronologiach opracowanych przez historyków, a tych jest kilka i każda z nich wskazuje inne daty.

Przyjrzyjmy się dokładniej, skąd pochodzi rok 1159 p.n.e., proponowany przez dendrochronologów jako rok katastrofy. Znany autorytet w dziedzinie słojów drzewnych i ich wykorzystania w datowaniu starożytnych artefaktów i wydarzeń, Mike Baillie, pomógł stworzyć ponad siedmiotysięczny globalny rejestr rocznych wzorców wzrostu. Zapis słojów drzew ujawnił kilka poważnych urazów środowiskowych na całym świecie:
od 536 do 545 n.e.,
od 208 do 204 p.n.e., od
1159 do 1141 p.n.e.,^(ref.)
od 1628 do 1623 p.n.e.,
od 2354 do 2345 p.n.e.,
od 3197 do 3190 p.n.e.,^(ref.)
od 4370 p.n.e. przez około 20 lat.^(ref.)

Spróbujmy po kolei odgadnąć, co takiego działo się w podanych latach, że drzewa przestawały rosnąć.
536 n.e. – upadek asteroidy w okresie dżumy Justyniana, błędnie datowany, powinien to być rok 674.
208 p.n.e. – najkrótszy z wymienionych, zaledwie 4-letni okres anomalii. Możliwą przyczyną jest wybuch wulkanu Raoul Island o sile VEI-6 (28.8 km³), datowany metodą radiowęglową na rok 250±75 p.n.e..

Spójrzmy teraz na trzy wydarzenia z epoki brązu:
1159 p.n.e. – upadek późnej epoki brązu. Zdaniem naukowców, związany z wybuchem wulkanu Hekla.
1628 p.n.e. – erupcja minojska. Poważna katastrofalna erupcja wulkanu, która zniszczyła wyspę Thira na Morzu Egejskim (zwaną również Santorini), powodując wyrzucenie 100 km³ tefry.
2354 p.n.e. – jedyną erupcją, która pasuje tutaj czasem i rozmiarem jest wybuch argentyńskiego wulkanu Cerro Blanco, datowany metodą radiowęglową na rok 2300±160 p.n.e. Wyrzucone zostało ponad 170 km³ tefry.

Kalendarz dendrochronologiczny został oparty na chronologii średniej, która jest najbardziej popularna, ale czy jest ona najbardziej właściwa? Żeby to ustalić, wykorzystamy wiedzę z pierwszego rozdziału, w którym wykazałem, że wielkie wybuchy wulkanów najczęściej zdarzają się w ciągu dwuletniego okresu kataklizmów, który przychodzi co 52 lata. Zauważcie, że pomiędzy erupcją wulkanu Hekla a erupcją Thira jest 469 lat, czyli 9 okresów po 52 lata plus 1 rok. Z kolei pomiędzy erupcją Hekla a erupcją Cerro Blanco jest 1195 lat, czyli 23 okresy po 52 lata minus 1 rok. A zatem widać wyraźnie, że te wulkany wybuchały w cyklu 52-letnim! Przygotowałem listę lat, w których występowały okresy kataklizmów na przestrzeni ostatnich kilku tysięcy lat. Pomoże nam ona ustalić prawidłowe lata tych trzech wielkich erupcji. Liczby ujemne oznaczają lata przed naszą erą.

Chronologia długa jest o 56 lat wcześniejsza od chronologii średniej. Natomiast chronologia krótka jest o 64 lata późniejsza od średniej. A co by było, gdybyśmy wszystkie trzy wybuchy wulkanów przesunęli o 64 lata do przodu zgodnie z chronologią krótką? Myślę, że nie zaszkodzi sprawdzić, co z tego wyjdzie…

Hekla: -1159 + 64 = -1095
Jeśli przesuniemy rok szoku klimatycznego o 64 lata, to wypada on dokładnie w roku 1095 p.n.e. i jest to rok, w którym powinien wystąpić cykliczny okres kataklizmów!

Thira: -1628 + 64 = -1564
Rok erupcji minojskiej przesunięty o 64 lata również wypada w dwuletnim okresie kataklizmów, który był w roku 1563±1 p.n.e.! To pokazuje, że pomysł z zastosowaniem chronologii krótkiej był słuszny! Rok wybuchu wulkanu Santorini przez lata był wielką zagadką dla historyków. Teraz zagadkę udało się rozwiązać! Prawidłową chronologią dla epoki brązu jest chronologia krótka! Sprawdźmy, czy kolejna erupcja potwierdzi słuszność tej tezy.

Cerro Blanco: -2354 + 64 = -2290
Erupcję wulkanu Cerro Blanco również przesuwamy o 64 lata, a wtedy wypada ona w roku 2290 p.n.e., czyli znowu dokładnie w roku spodziewanych kataklizmów!

Po zastosowaniu odpowiedniej chronologii okazuje się, że wszystkie trzy wielkie wulkany wybuchły w okresie kataklizmów cyklu 52-letniego, co jest potwierdzeniem, że ten cykl istnieje i działał bezbłędnie nawet ponad 4 tysiące lat temu! A co najważniejsze, mamy potwierdzenie, że prawidłową chronologią jest chronologia krótka. Wszystkie daty z epoki brązu powinny zatem zostać przesunięte o 64 lata w przyszłość. A to prowadzi nas do wniosku, że upadek późnej epoki brązu zaczął się dokładnie w roku 1095 p.n.e. Taki rok upadku pokrywa się z początkiem Greckich Wieków Ciemnych, który jest datowany na około rok 1100 p.n.e. I co ciekawe, właśnie na rok 1095 p.n.e. Biblia datuje Plagi Egipskie! W tym przypadku, Biblia okazała się bardziej wiarygodnym źródłem niż historia!

Wiemy już, że upadek późnej epoki brązu miał miejsce w roku 1095 p.n.e. Jeśli przyjmiemy, że Wojna Peloponeska zaczęła się w roku 419 p.n.e. i że mniej więcej w tym samym czasie zaczęła się zaraza Ateńska, to okazuje się, że pomiędzy tymi dwoma resetami minęło dokładnie 676 lat!

Zajmijmy się jeszcze dwoma pozostałymi szokami klimatycznymi, które odbiły swój ślad w kalendarzu dendrochronologicznym:
3197 p.n.e. – ten rok również trzeba przesunąć o 64 lata w przyszłość: 3197 p.n.e. + 64 = 3133 p.n.e. Nie jest znana żadna erupcja wulkanu, która pasowałyby do tego roku. W dalszej części opracowania spróbuję ustalić, co się tutaj wydarzyło.

4370 p.n.e. – był to najprawdopodobniej wybuch wulkanu Kikai Caldera, datowany na podstawie rdzeni lodowych na rok 4350 p.n.e. Wyrzucił około 150 km³ materiału wulkanicznego.^(ref.) Alternatywne chronologie (średnia, krótka, długa) dotyczą okresu epoki brązu, a rok 4370 p.n.e. to już epoka kamienia. Jest to okres przed wynalezieniem pisma i datowanie w tym okresie opiera się na innych dowodach niż dowody pisane. Myślę, że przesuwanie roku erupcji o 64 lata nie jest tutaj potrzebne i rok 4370 p.n.e. to prawidłowy rok wybuchu wulkanu. Najbliższym rokiem kataklizmów w cyklu 52-letnim był rok 4369±1 p.n.e., więc okazuje się, że wybuch wulkanu Kikai Caldera również był związany z cyklem 52-letnim. Kalendarz dendrochronologiczny jest złożony z wielu różnych próbek drewna. Dendrochronolodzy mieli problem ze znalezieniem próbek pochodzących z około 4000 p.n.e. (a także z wieków: I p.n.e, II p.n.e i X p.n.e.).^(ref.) Dlatego myślę, że kalendarz dendrochronologiczny może być błędnie połączony około roku 4000 p.n.e., przesunięcie chronologii występuje tylko w części kalendarza, a jego inna część wskazuje już prawidłowe lata.

Podsumowanie

Wyryty na azteckim Kamieniu Słońca mit stworzenia opowiada o minionych epokach, z których każda kończyła się wielkim kataklizmem, co miało następować zazwyczaj równo co 676 lat. Zaintrygowany tajemnicą tej liczby postanowiłem sprawdzić, czy wielkie globalne kataklizmy rzeczywiście zdarzają się cyklicznie, w równych odstępach czasu. Odnalazłem pięć największych katastrof, jakie spotkały ludzkość w ciągu ostatnich około trzech tysięcy lat i dokładnie wyznaczyłem ich lata.

Czarna Śmierć – 1347-1349 n.e. (według okresu występowania trzęsień ziemi)
Dżuma Justyniana – 672-674 n.e. (według okresu występowania trzęsień ziemi)
Zaraza Cypriana – około 254 n.e. (na podstawie datowania Orozjusza)
Zaraza Ateńska – około 419 p.n.e. (na podstawie Orozjusza i przy założeniu, że poza Atenami zaraza zaczęła się rok wcześniej)
Upadek późnej epoki brązu – 1095 p.n.e.

Okazuje się, że pomiędzy dwoma wielkimi pandemiami dżumy, czyli od Czarnej Śmierci do dżumy Justyniana, minęło dokładnie 13 cykli 52-letnich, trwających niecałe 676 lat! Inna wielka zagłada – zaraza Cypriana, zaczęła się około 418 lat (około 8 cykli) wcześniej. Kolejna podobna epidemia – zaraza Ateńska, wybuchła około 672 lata wcześniej. A kolejny wielki reset cywilizacji, który zakończył epokę brązu, wydarzył się znowu dokładnie 676 lat wcześniej! Widać zatem wyraźnie, że trzy z czterech wymienionych okresów rzeczywiście mają związek z liczbą wskazaną w legendzie Azteków!

Ten wniosek skłania do postawienia sobie pytania: Czy jest to tak, że Indianie po prostu zapisali w swoim micie historię kataklizmów, która raz się wydarzyła, ale niekoniecznie musi się powtórzyć?; Czy może jednak istnieje cykl kataklizmów dewastujący Ziemię co 676 lat i kolejnej zagłady powinniśmy się spodziewać już w latach 2023-2025? W następnym rozdziale przedstawię swoją teorię, która to wszystko wyjaśni.